Epizod 4: Żyrardów w stylu Ziegelrohbau

Czyli po prostu z czerwonej nieotynkowanej cegły, która na stałe wpisała się w obraz miasta. Kościoły, fabryka, domy, urzędy czy cmentarz – wszystko wokoło przywołuje wspomnienia dawnych czasów, karmiąc nasze oczy wszelkimi odcieniami czerwonego. Używanie wypalanych cegieł było typowe dla budownictwa przemysłowego i koszarowego Europy Środkowej z drugiej połowy XIX wieku, a budowle z niej wykonane można spotkać od Odry do Podlasia. Najwięcej z nich występuje na Pomorzu, Kujawach, Ziemi Chełmińskiej, Warmii i Mazurach. 
Istnieją również takie perełki jak Żyrardów, gdzie właściciele zakładów postanowili użyć taniej w wytworzeniu cegły do zbudowania nowej osady. Z pomocą pieniędzy i niewątpliwie szczęścia udało im się pozyskać pobliską Cegielnię Radziejowice, wygrywając ją w karty od hrabiego Krasińskiego ówczesnego właściciela dóbr radziejowskich. Dzięki temu uzyskali praktycznie nieograniczony dostęp do materiału budowlanego, który zręcznie wykorzystywali, dowożąc go kolejką wąskotorową do Żyrardowa, a także eksportując w głąb Rosji.

Z radziejowickiej cegły powstały budynki, duże i małe, różnego przeznaczenia z zastosowaniem setek, typowych kształtek ceramicznych, gdzieniegdzie ozdobionych drewnianą konstrukcją ryglową, potocznie zwaną „murem pruskim” . W tym temacie ciekawą lekturą jest pozycja B. Liebolda:
„Ziegelrohbau.Taschenbuch fur Bauhandwerker” . (Podręcznik dla rzemieślników budowlanych) wydanie z 1901 roku, które jest niczym innym jak klasycznym wzornikiem dekoracyjnego detalu z cegły nieotynkowanej. Pozycja warta chociażby przejrzenia, aby uzmysłowić sobie jaka jest różnica między dzisiejszą kulturą budowania, a dziełami, jakie stworzyli dawni mistrzowie.