Wyjeżdżając z tunelu, od strony Mszczonowa, centrum Żyrardowa wita nas pięknie odnowionym, secesyjnym budynkiem Banku. Jednak na początku XX wieku teren, na którym się on znajduje należał do Rudy i był poza Osadą, stopniowo jednak asymilując się z prężnie rozwijaną częścią fabryczną. To tutaj w latach 1911-1913, czyli tuż przed wybuchem I wojny światowej wzniesiono, dziś gruntownie odnowiony i zadbany budynek, który miał służyć jako siedziba dla Żyrardowskiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu, spółdzielczej formy wsparcia gospodarczego w okolicy.
Główny jednak wkład w tworzenie towarzystw zaliczkowo-wkładowych miał ks. Jan Tadeusz Lubomirski. Dzięki jego zapałowi i aktywnym działaniom powstały, na wzór kasy Schultzego z Delitsch trzy pierwsze w Królestwie Polskim: wiskicka, grójecka i kutnowska.
Było to stowarzyszenie o charakterze typowo rolniczym. Oparte na samopomocy, będące jednym z pierwszych założonych na ziemiach polskich. Towarzystwa takie stały się doskonałym środkiem poddźwignięcia opłakanego stanu finansowego drobnych rolników oraz dawały możliwości zaciągnięcia kredytu na prowincji ułatwiając uwolnienie się tychże przedsiębiorców od wszechobecnej lichwy. Dodatkowym ułatwieniem dla zakładania takich stowarzyszeń była "ustawa normalna" kas zaliczkowo-wkładowych według której już dwadzieścia osób z jednej miejscowości mogło założyć takie stowarzysznie, aby tylko wkład pojedyńczych osób był minimum 50 rubli.
Towarzystwo rozrastało się i pozyskiwało coraz to nowych członków, a równocześnie rosła rola Osady i generalnie całego obecnego Żyrardowa kosztem Wiskitek właśnie.
W roku 1901 Towarzystwo Zaliczkowo-Wkładowe przekształcono w Towarzystwo Wzajemnego Kredytu. Wkrótce okazało się, iż szybko wzrastającą liczbę członków, niewystarczające zasoby lokalowe w Wiskitkach oraz utrwalenie się czołowej roli Żyrardowa w okolicy wymusiły, w roku 1911, przeniesienie siedziby do Żyrardowa. W tym celu nabyto plac o powierzchni 955 m kw na terenie Rudy od Benjamina Oxnera, celem posadowienia tam nowej siedziby.
Szybko zabrano się do działania. Zatrudniony majster z Grodziska, T. Żołądkowski, w ciągu dwóch lat wykonał zadanie, oddając dwupiętrowy budynek w stylu secesyjnym z attyką oraz bogato zdobionym wnętrzem i ornamentyką, do dyspozycji finansjery.
Oficjalne otwarcie nastąpiło 7 grudnia 1913 roku jednak wkrótce I wojna zakończyła działalność Towarzystwa. Po wygasnięciu działań zbrojnych zwołano komisję likwidacyjną. Józef Krauze, Alfred Husarek oraz dr Zenon Tokarski rozpoczęli starania o przekształcenie Towarzystwa w bank akcyjny, także w 1921 roku rozpoczął działalność „Bank Żyrardowski S.A.”.
Nie minęło kilka lat i nastąpiło kolejne przekształcenie, tym razem w "Wzajemny Kredyt Spółka z o.o." i w takim stanie przetrwało do II wojny światowej.
Kiedy okupant opanował miasto z tylko im wiadomych przyczyn Niemcy zainstalowali w murach byłego banku pocztę, natomiast spółka zmuszona była przenieść się do lokalu przy ulicy Sienkiewicza 4.
"Wyzwolenie" przywróciło pierwotne przeznaczenie dla tego reprezentacyjnego budynku. Stał się wówczas siedzibą spółki kredytowej, a w latach pięćdziesiątych oddziałem Narodowego Banku Polskiego.
Obecnie, zgodnie z pierwotnym założeniem, nadal pełni funkcję finansową będąc siedzibą Banku PKO S.A.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz